Actueel

Geef me de 5 geeft antwoord – Doorvragen bij autisme

Als vaste rubriek op onze website beantwoordt Geef me de 5 vragen van ouders en begeleiders van kinderen met autisme. Dit keer geven we antwoord op een vraag die te maken heeft met hoe je de oorzaak van een probleem kunt achterhalen:

‘Na de zomervakantie is mijn zoon gestart in groep 4. Waar we vorig jaar geen problemen hadden, is het nu elke ochtend drama. Hij is niet vooruit te branden, is nukkig en werkt alleen maar tegen. Hij wil zich niet aankleden, zit met zijn armen over elkaar aan de eettafel en uiteindelijk komt het erop neer dat ik alles maar voor hem doe, inclusief hem hapjes brood voeren. Als ik vraag wat er is, laat hij duidelijk merken dat hij niet naar school wil. “Groep 4 is stom”, zegt hij dan. Ik heb geen idee waarom en krijg er ook niet meer bij hem uit. Het gebeurt vaker dat hij niet kan aangeven wat zijn probleem is, hoe pak ik dat dan aan?’

 

Geef me de 5 gaat terug naar de oorzaak

Er zijn grofweg drie manieren om achter de oorzaak van een probleem te komen.

1. Observeren met kennis van autisme
2. Doorvragen
3. Informatie ophalen bij een derde

 

Geef me de 5 biedt de aanpak

Hoe je dat precies toepast, leggen we nu uit.

1. Observeren met kennis van autisme
Door met kennis van autisme (de Auti-bril op) je zoon, zijn gedrag en de context van dit probleem te analyseren kun je achter de oorzaak komen. Omdat weerstand tegen veranderingen vaak voorkomt bij autisme, is het in dit geval best aannemelijk dat je zoon weerstand heeft tegen de verandering die horen bij groep 4, en dat dat de oorzaak is van zijn gedrag. Wat is er veranderd nu hij naar groep 4 gaat? Denk hierbij aan: een andere leerkracht, lokaal, plek in de klas en zijn jas die nu op een andere plek hangt. Heb je hem hier iets over horen zeggen? Of weet je van hem dat hij waarde hechtte aan iets wat nu anders is? Dan is dat je aanknopingspunt voor stap 2.

2. Doorvragen
Je geeft aan dat je er niet meer bij je zoon uitkrijgt. Heb je de doorvraagmethode van Geef me de 5 hierbij gebruikt?
Deze methode sluit aan bij de informatieverwerking van iemand met autisme en gebruik je als het voor jou niet duidelijk is wat er aan de hand is, wat je zoon wil vertellen of welk probleem hij heeft.

Bij het doorvragen doorloop je een aantal stappen:

1. Je begint met het stellen van open vragen die beginnen met: WAT, HOE, WAAR, WANNEER of WIE. Bijvoorbeeld: ‘Wat aan school is stom?’, ‘Welke plek op school is stom?’, ‘Wanneer is school stom?’, ‘Wie op school doet stom?’. Op deze vragen kun je doorvragen met: ‘Hoe gaat dat dan?’
   Als je merkt dat je zoon deze vragen niet kan beantwoorden, kan het zijn dat hij het niet weet, of de taal er nog niet voor heeft. Stel dan een gesloten vraag waar je zoon ja of nee op kan antwoorden. Bijvoorbeeld: ‘Is de juf of meester stom?’ of ‘Is de plek waar je zit stom?’
   Lukt dit ook niet? Vul dan het meest waarschijnlijke scenario in en check je bij je zoon of dit juist is. ‘Jij vindt school stom omdat er sinds de start van groep 4 veel is veranderd. Klopt dat?’ Als je zoon met ‘ja’ antwoordt, kun je die veranderingen concreter maken: ‘Wat is er dit jaar allemaal anders?’ Het helpt als je daarbij tekent.
2. In plaats van doorvragen met WAAROM, gebruik je altijd WANT of OMDAT. Deze woorden helpen je zoon namelijk meer samenhang te laten zien. ‘Jij vindt de klas stom, omdat…?’
3. Vraag om meer informatie met het woordje EN.
4. Als je zoon een vaag antwoord geeft, vraag dan door tot zijn antwoord concreet is. Bijvoorbeeld: ‘Mijn klasgenootje doet flauw.’ à ‘ WAT doet je klasgenootje dan flauw?’
5. Als je zoon antwoord geeft in meervoud, maak daar enkelvoud van, en vraag dan pas door. Bijvoorbeeld: ‘Alles aan groep 4 is stom.’ à ‘WAT aan groep 4 is het stomst?’
6. Sluit het doorvragen af met het woordje DUS. Laat je zoon dan de conclusie trekken. Vervolgens vat je samen: ‘Dus, als ik jou goed begrijp dan…’

Wanneer het je zoon niet lukt om de informatie op te halen uit zijn geheugen, help hem dan door hem terug te brengen in de context. Vertel hem waar hij was, wat er gebeurde, hoe het eruitzag et cetera. Doordat jij de details benoemt, kan het brein van je zoon het plaatje dat bij deze gebeurtenis hoort makkelijker terugvinden.

3. Informatie ophalen bij een derde
Uiteraard kun je ook nagaan of iemand anders de oorzaak weet (te achterhalen). In dit geval kan het interessant zijn de leerkracht te vragen of hij of zij weet wat er speelt.

 

Duidelijk en voorspelbaar maken

Zoals we bij stap 1 van het doorvragen al aangaven, helpt het als je de antwoorden van je zoon uittekent. Zo ontstaat er duidelijkheid en samenhang tussen alle veranderingen die er zijn en worden ze voorspelbaar.

Help je zoon vervolgens te relativeren door te vertellen dat dit hoort bij groep 4. Vertel hem ook dat het erbij hoort dat hij hieraan moet wennen en dat hij na de herfstvakantie aan alles van groep 4 gewend zal zijn.

 

Wat als het niet helemaal lukt de oorzaak te achterhalen?

Wij weten uit ervaring dat het best lastig kan zijn om de oorzaak te achterhalen, zeker als je net begint met de methodiek. Krijg je de exacte oorzaak nog niet boven water? Bied dan de oplossing voor de meest waarschijnlijke oorzaak en bekijk wat het effect daarvan is. Als het probleem is opgelost, had je de juiste oorzaak te pakken. Zo niet, dan ga je opnieuw doorvragen en bied je een oplossing die aansluit bij de volgende meest waarschijnlijke oorzaak. Met trial and error kom je er uiteindelijk. Daar kun je op vertrouwen.

 

Welke Geef me de 5-methoden en -technieken hebben we ingezet?

In deze situatie hebben we de oorzaak geprobeerd te achterhalen door de Auti-bril op te zetten (met kennis van autisme naar de situatie kijken) en door de methode doorvragen. Vervolgens hebben we alle veranderingen gevisualiseerd, helpen relativeren én een eindtijd gegeven voor het wennen.

Geef me de 5 bestaat uit nog veel meer methoden en technieken. Wil jij ze leren kennen en op maat leren toepassen bij jouw kind, leerling of cliënt? Schrijf je dan in voor de cursus van Geef me de 5. Kijk voor meer informatie op www.geefmede5.nl/cursussen.