Als je diep nadenkt, even niet weet hoe iets moet, moe bent of verdrietig dan helpen herhalende handelingen. Die hebben we allemaal. Meestal onbewust; je krabt aan je hoofd, wipt met je been of verbuigt een paperclip. Ook mensen met autisme (CASS) vertonen herhalende handelingen. Meestal wat eerder en vaker, en soms ook extremer. Wiegen, fladderen, doodlen, rondjes lopen tijdens een telefoongesprek, nagelbijten, roken, continu je berichten checken op je telefoon, knipperen met je ogen, je keel schrapen en nog veel meer: het zijn allemaal herhalende handelingen. Als iets niet duidelijk is, loopt de stress op en wordt het herhalend gedrag intensiever.
Wat kun je met herhalende handelingen en wat doe je als ze vervelend zijn voor CASS of zijn omgeving? In deze blog vertellen we daar meer over.
Allereerst is het zinvol om je te realiseren dat herhalende handelingen hartstikke nuttig zijn. Ze helpen om te ontspannen (zowel bij leuke en minder leuke spanning) en om na te denken als iets nog niet duidelijk is.
Bij CASS (iemand met autisme) zie je herhalende handelingen dan ook toenemen op momenten dat er geen duidelijkheid is en het hem niet lukt om zelf die duidelijkheid te scheppen.
Onduidelijkheid komt voor:
Als CASS een herhalende handeling nodig heeft om te ontspannen of na te denken, hoef je daar niets mee te doen.
Als er sprake is van onduidelijkheid en het lukt CASS niet om dat zelf op te lossen, dan heeft hij jouw hulp nodig. Ga na waar de onduidelijkheid mee te maken heeft:
1. Speelt er iets in zijn hoofd wat nog onduidelijk is? Je kunt daar achter komen door samen te tekenen wat hem bezighoudt. Vraag goed door en teken alle openstaande mappen. Sluit ze vervolgens één voor één door de informatie te geven die ontbreekt of door het onderwerp te parkeren in de tijd: prik een dag en tijdstip waarop je meer duidelijkheid kunt geven.
2. Is er in het hier en nu iets onduidelijk? Zo ja, maak dat duidelijk op de 5; benoem de WAT, WAAR, WANNEER, WIE en HOE.
3. Heeft CASS niets te doen? Geef hem dan een taak. Dat kan ook zijn: jij mag nu op het klimrek gaan spelen.
4. Is CASS te overprikkeld om alle binnenkomende informatie te kunnen verwerken? Geef hem dan de tijd en ruimte om tot rust te komen. Geef hem eventueel een taak die hem daarbij helpt. Zorg dat je geen nieuwe informatie of prikkels toevoegt.
Stel nu dat CASS zich tot bloedens toe openkrabt of hele kale plekken maakt doordat hij telkens aan zijn haar trekt. Dat is natuurlijk niet wat je wilt. En als CASS zo erg wiebelt dat anderen er last van hebben, is actie ondernemen ook handig.
Bedenk in dat geval alternatieven voor de herhalende handeling. Je kunt namelijk nooit helemaal voorkomen dat die nodig is. Laat CASS hierover meedenken en kies iets wat makkelijk bij de hand is of mee kan.
Nog handiger is het als je CASS leert herkennen wanneer er iets onduidelijk is voor hem. Dan kun je van tevoren samen een plan maken wat hij in zo’n geval kan doen.
Bij punt 1 en 2: hulp vragen.
Bij punt 3: een taak uitvoeren die jullie samen van tevoren hebben bedacht voor momenten dat hij moet wachten of bij niet ingevulde tijd, bijvoorbeeld de tijd tussen school en zwemles.
Bij punt 4: aangeven dat zijn hoofd te vol zit en een ‘activiteit’ gaan doen die hem tot rust brengt.
Je kunt meer lezen over herhalende handelingen in het boek Dit is autisme.
