Annemiek is 72 jaar en weet pas sinds 10 jaar dat ze autisme heeft. Sindsdien heeft ze een hoop over autisme geleerd en begrijpt ze zichzelf beter. Nu snapt ze waarom ze het zo lastig vindt om te besluiten wat ze moet doen, waarom ze veel van anderen afkijkt en waarom gebeurtenissen haar onrustig maken. Schrijven helpt haar om haar gedachten te ordenen, zeker als ze in een dip zit. Ze neemt ons mee in de dingen die op haar pad komen. Dit keer gaat het over adviezen van anderen.
Ik zit altijd veel in mijn hoofd en pieker veel: doe ik het wel goed? Wat moet ik doen? Wat verwachten anderen van mij? In de basiscursus van Geef me de 5 ontdekte ik: als je niet weet hoe je de buitenwereld moet duiden, is het heel lastig om referentiekaders voor je Ik te ontwikkelen. Ineens viel het kwartje en begreep ik hoe mijn gebrekkige zelfbeeld is ontstaan. Ik keek ontzettend veel af bij anderen, hoe zij dingen deden, deed ik ze ook. Dat is typisch voor veel vrouwen met autisme. Maar het lastige daarbij is dat dat gedrag niet van jou is en de reactie erop dus ook niet bij jou past. Dat zorgt voor verwarring en onrust, omdat je eigenlijk bevestigd wordt in gedrag dat niet van jou is.
Als ik advies vraag aan vriendinnen, kan ik daar vaak weinig mee. ‘Dan doe je toch gewoon dat en dat en dat’, zeggen ze dan. Maar zo gewoon is dat niet voor mij. Ze kunnen zich niet voorstellen hoe ingewikkeld ik het vind. Ik wil precies weten welke woorden ik moet gebruiken in welke situatie.
Maar als de oplossing niet vanuit mijzelf komt, handel ik op een wijze die niet bij mij past. Dan reageer ik bijvoorbeeld veel assertiever dan ik van nature zou doen. Zo’n assertieve reactie roept ook weer een tegenreactie op. En dan moet ik daar weer wat mee… Het maakt me heel onzeker.
Een voorbeeld. Ik heb een keer ontzettend mijn neus gestoten toen ik nog werkte. Ik moest samenwerken met iemand en dat was een behoorlijke egotripper. Op een gegeven moment had ik een conflict met hem, dat ging ik uit de weg. Ik besprak de situatie met een vriend en die zei: ‘Deze man is een gewoon ontzettende brain picker. Die doet niet anders dan hielenlikken en de ideeën van anderen overnemen.’ Ik heb dat vervolgens letterlijk tegen de betreffende collega gezegd. Dat ging natuurlijk helemaal fout. De reactie die volgde, was keihard. Toen voelde ik me nog beroerder: ik had mezelf verloochend én was nog dieper in de problemen geraakt door de woorden van iemand anders te gebruiken. Want ik ben van mezelf niet zo confronterend. Ik heb er wel van geleerd, sindsdien ben ik voorzichtiger. Ik neem niet meer klakkeloos een-op-een over wat een ander zegt.
Vaak laat ik de dingen op z’n beloop en beredeneer ik het zo dat ik het probleem niet meer erg vind. Met een mooi woord noemen ze dat ‘cognitieve dissonantiereductie’. Dan is het probleem weg, maar de stress (arrousal) die het met zich meebrengt is er dan nog steeds. Die blijft op een lager pitje doorsudderen. Als dat zich opstapelt, kan het ineens tot een ontploffing leiden. Dan kan ik bij een schijnbaar onschuldig voorval ongenadig uit mijn slof schieten. Dat wil ik écht niet en ik doe er alles aan om dat te voorkomen. Ik zie mezelf dan als een hond die grommend in zijn mand ligt, maar klaar is voor de aanval. Het is dus geen echte oplossing. Het enige wat het me oplevert, is dat de angst voor een ontploffing toeneemt.
Hoe ik wel tot handelen kom? Tegenwoordig ga ik voor mezelf alle mogelijkheden na, vraag ik soms meerdere mensen om advies, en doe ik er vervolgens heel lang over voordat ik voor mezelf duidelijk heb wat ik eraan zou willen doen. Zoals Colette zegt: ‘Mensen met autisme hebben meer verwerkingstijd nodig, meer puzzeltijd.’ Het kan zijn dat ik het na een week ineens weet. Dan is de oplossing ook echt van mij en lukt het wel.
Annemiek heeft lang voor de buitenwereld verborgen gehouden dat ze autisme heeft. Nu, op haar 72e, heeft ze de stap durven zetten. In een prachtig interview in Margriet is ze officieel ‘uit de kast gekomen’. Tekst: Marte van Santen. Fotografie: Mariel Kolmschot. Op haar eigen website mikkiko.nl deelt Annemiek haar persoonlijke verhalen omdat ze zichzelf niet langer wil ontkennen of verstoppen.
