Door: Colette de Bruin
Ruim twee jaar lang deed ik samen met dr. Fabiënne Naber onderzoek naar de oorzaak van autistisch gedrag. Ik kan het wel van de daken schreeuwen: ‘Wat we nú hebben ontdekt is zó nieuw en zó anders dan we altijd dachten. Dit moet iedereen weten!’ Ik was dan ook best verbaasd mensen ons enthousiasme nog niet delen. Wat blijkt? Áls al duidelijk is wat er zo vernieuwend is aan onze ontdekkingen, hebben de meeste mensen nog geen idee wat dat betekent. Wat kunnen ze ermee? Tijd om daar verandering in te brengen.
De geldende zienswijze onder professionals is dat problemen met de Theory of Mind (ToM), centrale coherentie (CC) en executieve functies (EF) de oorzaak zijn van autistisch gedrag. Ook wordt verondersteld dat de spiegelneuronen van mensen met autisme niet (goed) functioneren én dat hun zintuigen niet goed werken. Dat blijkt anders te zijn.
Voor wie niet zo goed op de hoogte is van deze vaktermen, eerst een korte toelichting:
Theory of Mind betekent in de psychologie: het vermogen om een beeld te vormen van jezelf, zodat je je kunt inleven in de emoties en gevoelens van een ander.
Centrale Coherentie betekent kortweg: samenhang zien.
Executieve functies zijn vaardigheden die je nodig hebt om te kunnen denken en doen. Onder andere: weten waarmee je moet beginnen, een plan kunnen maken, maar ook het vermogen om na te denken voor je iets doet en je eigen gedrag te sturen.
Spiegelneuronen zorgen ervoor dat je je kunt inleven in de gedachten en gevoelens van anderen.
Je zIntuigen (ogen, oren, neus, huid, mond) vangen alle prikkels van buitenaf op en geven de informatie uit die prikkels door aan je brein, zodat je kunt beslissen wat je ermee moet.
Al het bovenstaande heb je nodig om te kunnen leren, je te ontwikkelen, sociale relaties aan te gaan en de wereld om je heen te begrijpen.
Geen oorzaak, maar een gevolg
Jarenlang was de geldende zienswijze ook onze waarheid. Maar door verschillende wetenschappelijke onderzoeken over het brein naast elkaar te leggen, kregen Fabiënne en ik nieuwe inzichten in de werkelijkheid:
Een beperkt ontwikkelde Theory of Mind, een zwakke centrale coherentie en problemen met de executieve functies, spiegelneuronen en zintuigen zijn geen oorzaken van autistisch gedrag. Zij zijn juist het gevolg van diverse storingen in het brein!
Wat betekenen die nieuwe inzichten?
Als jouw spiegelneuronen of zintuigen niet goed functioneren, kun je daar niets aan veranderen. Hetzelfde geldt voor de ToM, CC en EF: als het een gegeven is dat die beperkt zijn, maakt dat de situatie onveranderlijk. Je zult moeten leren omgaan met die ‘handicap’.
Onze ontdekkingen bieden een heel ander, veel positiever perspectief. Uit ons onderzoek blijkt dat mensen met autisme acht storingen in hun brein hebben, die het bovenstaande veroorzaken. Ook blijkt dat je de gevolgen van die storingen kunt verminderen of zelfs voorkomen. Daar is de Geef me de 5-aanpak op gericht. In het boek Dit is autisme lees je er alles over.
Aan autisme is wél iets te doen!
Verbetering is dus weldegelijk mogelijk! Begrijp je nu mijn enthousiasme? Stel je eens voor: als je teruggaat naar de échte oorzaak kunnen ook mensen met autisme een duidelijk(er) zelfbeeld ontwikkelen, meer samenhang zien én gerichter hun eigen denken en handelen sturen. Oftewel: zij kunnen hun ToM, CC en EF ontwikkelen. Ook kun je hen helpen om zich beter te redden in sociale situaties en hun over- of ondergevoeligheid op prikkels van buitenaf te reguleren. Jij als ouder of professional speelt daar een cruciale rol in: met jouw hulp kunnen mensen met autisme zich ontwikkelen naar (meer) zelfstandigheid!
